“Onderhoudsplanning helpt enorm om de risico’s te verkleinen”

Gerben Nab is, met ruim dertig jaar ervaring op zee en de binnenwateren,  ‘een beetje allergisch’ voor mensen die hem vertellen wat hij moet doen. Hij was dan ook niet enthousiast toen hij voor de Oosterschelde een onderhoud systeem moest opzetten. Maar nu het er is, ziet hij de voordelen er van. Het gaat om veiligheid maar ook om efficiency: ‘Het bleek ook dat we bepaalde onderhoudstaken eigenlijk onnodig vaak deden’.
Een gesprek met Gerben over Planned Maintenance.

Op zee heet dat meerjaren onderhouds plan ‘planned maintenance’. Wat versta jij er onder?

Hoe je het noemt doet er natuurlijk niet zo toe. Waar het om gaat is dat je je ervan bewust bent dat onderdelen van je schip verouderen en aan slijtage onderhevig zijn. Dat geldt voor motoren en pompen maar net zo goed voor rondhouten, lijnen en zeilen. Zo’n plan is in de eerste plaats gewoon een agenda die je helpt herinneren met regelmatige intervallen naar je spullen te kijken. Door vervolgens steeds op te schrijven wat je ziet, krijg je veel bruikbare informatie.
Je ziet bijvoorbeeld of je vaker of juist minder vaak iets moet schilderen of smeren of juist dat het wel wat minder vaak kan. Het werkt dus twee kanten op.  Zo’n eenvoudig lijstje, mits goed bijgehouden, is de basis van een onderhoudsplan. Welke zaken je in zo’n onderhoudslijst zet, kun je zelf bepalen. Je kunt je beperken tot alleen de kritische onderdelen, maar je kunt zo’n lijst ook uitbreiden.

Werk je er altijd al mee of moest je het opzetten?

In de zeevaart werd het opzetten van dit soort onderhoudssystemen vanaf 1999 verplicht, meen ik. Eerst was ik helemaal niet zo enthousiast, vooral ook omdat een verplichte externe controle bij hoorde. Net als veel van mijn collega’s ben ik een beetje allergisch voor mensen die zeggen wat k moet doen. Maar om te vorkomen dat men iets voor ons zou bedenken heb ik me wel meteen aangemeld om te helpen iets te ontwikkelen dat bij ons soort schepen zou passen.

Wat zijn volgens jou de voordelen ervan?

Het bleek eigenlijk al snel heel fijn om zo’n planning te hebben. Het geeft rust omdat je vanuit een soort agenda werkt en dus niet steeds hoeft na te denken of je niet per ongeluk iets vergeten bent. Toen we er al iets langer mee werkten bleek ook dat we bepaalde onderhoudstaken eigenlijk onnodig vaak deden, maar dat ander onderhoud te weinig aandacht kreeg. We konden onze tijd (en geld) dus efficiënter inzetten. En omdat ik zelf niet altijd aan boord ben, maar wel verantwoordelijk ben hebben we dat lijstje in dropbox gezet. Op die manier geeft het systeem me ook op afstand een heel goed inzicht in de stand van zaken aan boord. Andersom is het voor bemanning die op en af gaat ook prettig om in een oogopslag te kunnen zien dat het onderhoud up-to-date is, of waar wel weer eens wat aandacht voor mag komen.

Met de Oosterschelde zit je op zee, je vaart de wereld rond en het hele jaar door. Waarom zou je denken dat planned maintenance voor de binnenvaart ook belangrijk is?

We hebben ook een binnenschip, de Helena. Ook daar heb ik een onderhoudsprogramma ingevoerd. Juist omdat dat schip soms heel druk vaart en dan weer een tijdje stilligt. En omdat er wisselende bemanning op zit. Zonder zo’n plan zou ik totaal geen overzicht meer hebben. En mocht er eens iets gebeuren, dan heb je ook een goed verhaal naar de verzekering, zo is al eens gebleken.

Maar als we inzoomen op die tuigage: Er lijkt nu een soort idee te ontstaan dat je een superspecialist moet zijn om met houten rondhouten te varen. Dat is helemaal niet zo!  Een onderhoudsprogramma helpt enorm om de risico’s te verkleinen. Bijvoorbeeld: Je kijkt iedere 3 of 6 maanden je rondhouten grondig na. Je noteert gewoon wat je ziet. Een scheur, een zwarte plek, een kale plek of beschadiging, etc. Bij de eerstvolgende check blijkt dat er meer zwarte plekken zijn, of blijkt dat de scheur groter is geworden, of juist hetzelfde is gebleven etc. je neemt dus eenvoudig de veranderingen waar en schrijft die op. Als je het niet vertrouwt kan dat aanleiding zijn een specialist te raadplegen of een collega te vragen. Bij de periodieke keuring laat je je onderhoudsgegevens aan de surveyor zien. Hij (of zij) heeft kan dan ook een blik werpen op wat jijzelf hebt genoteerd en kan je vertellen wat je over het hoofd hebt gezien of waar je juist onnodig bezorgd over was. Het systeem helpt op die manier ook om je te leren waar je op moet letten.